W maju 2023 roku rozpoczęliśmy realizację projektu Stowarzyszenia Przyjaciół Szkoły w Świętoniowej „Pamięć ważna rzecz”. Partnerem projektu  jest Fundacja Baku Polskiego , która przekazała stowarzyszeniu dotację w kwocie  dziewięciu tysięcy złotych.  Projekt wpisuje się ważne rocznice i wydarzenia. W   2022 roku obchodziliśmy 80  rocznicę zagłady Żydów w niemieckiej akcji „Reinhard”, w tym roku obchodzimy 80 rocznicę Powstania w Getcie Warszawskim, a 10 września 2023 roku odbędzie się beatyfikacja Józefa i Wiktorii Ulmów oraz ich siedmiorga dzieci, zamordowanych 24 marca 1944 r. przez Niemców za ratowanie Żydów.

10 maja 2023 roku  odwiedziliśmy Muzeum w Przeworsku , klasy 6, 7 i 8 uczestniczyły w lekcji muzealnej na temat losu przeworskich Żydów. Mogliśmy się dowiedzieć, że społeczność żydowską mieszkającą w 1939 rokiem w Przeworsku stanowiła  ponad 20 % mieszkańców( w 1910 r – 47% mieszkańców, 1462 osoby  w 1939r.) Pani kustosz muzeum Małgorzata Wołoszyn czytała fragment dzienniczka Basi Rosenberg-15-letniej Żydówki zamieszkałej w centrum Przeworska, obok ratusza, przy Rynku 36. Mając 14 lat rozpoczęła ona pisanie dziennika, w którym przedstawiła zapis życia małego polskiego miasteczka położonego na terenie dawnej Galicji, a także opisała tragiczne wydarzenia września 1939 roku.  Były to dwa zeszyty. Pierwszy zeszyt prawdopodobnie zaginął, a drugi został odnaleziony w 1958 roku podczas robót ziemnych. Dzienniczek kończy się na dacie 24 września 1939 roku. Dalsze losy autorki są owiane tajemnicą. Prawdopodobnie nie doczekała zakończenia wojny, jak większość polskich Żydów. Rękopis jej pamiętnika zachował się w zbiorach archiwalnych Muzeum w Przeworsku. Po lekcji wybraliśmy się na spacer po Przeworsku śladami Basi. Przykrym jest fakt, że   w Przeworsku tych ludzi upamiętnia tylko niewielki obelisk w miejscu kirkutu – nota bene -prywatna inicjatywa.

W ramach projektu zaplanowaliśmy zajęcia  pozalekcyjne na temat kultury żydowskiej oraz lekcje muzealne w  Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej, synagodze w Łańcucie,  w Państwowym Muzeum w Bełżcu oraz Fabryce Emalii Oskara Schindlera – Muzeum w  Krakowie.

Projekt „Pamięć ważna rzecz” jest też  odpowiedzią na narastający w naszym społeczeństwie brak tolerancji, jesteśmy przekonani,  że edukacja może stanowić skuteczną zaporę przeciwko złu „epoki pieców”; złu, które nie tylko może się powtarzać, lecz  się powtarza.  To  także wyjście naprzeciw wymogom edukacyjnym zawartym w aktualnej podstawie programowej dla II etapu edukacyjnego.

Celem projektu było zorganizowanie zajęć i lekcji muzealnych dla uczniów klas 4-8 Szkoły Podstawowej w Świętoniowej dotyczących historii, tradycji polskich Żydów mieszkających w bliższej i dalszej okolicy. Uczniowie dzięki tym działaniom :

- dowiedzieli się o wielokulturowej przeszłości Polski;

- zrozumieli podstawowe pojęcia związane z kulturą i tradycją żydowską;

-  potrafią nazwać i opisać wybrane obiekty związane z kulturą żydowską;

-  będą budować postawę otwartości wobec różnorodności tradycji, kultury i religii.

-  lepiej zrozumieją historyczne wydarzenia i ich kontekst oraz współczesną historię Polski,

 - będą kształtować  u siebie szacunku wobec ludzi starszych i ich trudnej historii,

- zintegrowali się w  zespołach klasowych

Zajęcia odbyły się w ramach  spotkań  pozalekcyjnych, wieczorów filmowych oraz lekcji muzealnych

Celem tych zajęć było poznanie trudnej historii XX wieku,  różnych ludzkich postaw, aby kształcić młodego człowieka wrażliwego na nieszczęścia innych, mającego budować przyszłość w oparciu o poszanowanie życia i godność istoty ludzkiej. Aby tak się stało szkoła, rodzina powinna dać mu wiedzę o czasach, w których ludzi pozbawiano w nieludzki sposób tej godności i życia .

Podczas zajęć pozalekcyjnych uczniowie klas 4 i 5 będą poznali kulturę polskich Żydów przy pomocy gry edukacyjnej Miasteczko Malki. Jest to gra narracyjna, w której gracze wcielają się w postać Antka – współczesnego 12-latka, który niespodziewanie przenosi się o 100 lat w przeszłość. Trafia do miasteczka, jakich było wiele w dawnej Polsce, gdzie obok siebie żyli Polacy i Żydzi. Przewodniczką chłopca jest 11-letnia Żydówka – Malka. Dzieci wspólnie zwiedzają miasteczko, poznając żydowskie tradycje, święta, kuchnię i realia dnia codziennego.

Janusz Harpula- koodynator projektu